به گزارش ایرنا، 'محمدرضا حافظ نیا' پنجشنبه شب در اختتامیه همایش شهرهای مرزی و امنیت، چالش ها و رهیافت ها در تالار امام رضا دانشگاه سیستان و بلوچستان در زاهدان، افزود: شهرهای مرزی كانون تمركز ادراكات امنیتی و مورد توجه خاص دستگاههای امنیتی هستند.

وی اظهار داشت: شهرهای مرزی مانند شهرهای پایتختی ماهیتی سیاسی دارند و مهمترین كاركرد آنها نیز سیاسی است كه یا ایفاگر نقش مركز كنترل بر فضای جغرافیایی هستند یا فرآیندهایی كه به نوعی با سیاست و امور سیاسی - امنیتی مرتبط است را مدیریت می كنند.

وی گفت: شهر مرزی تكیه گاه كنترل و مدیریت فرآیندهای مرز است و موقعیت حاشیه ای در سیستم فضایی كشورها دارد و به همین علت وجود آنها در حاشیه كشورها باعث شده كه جزو مناطق عقب افتاده تر به شمار روند.

او افزود: مناطق مرزی عموما جزو مناطق حاشیه ای كشورها و نسبت به شاخص های توسعه آنها عقب مانده تر است و این مساله تبعیض از سوی حكومت مركزی را به ذهن شهروندان ساكن در مناطق مرزی متبادر می سازد.

این صاحب نظر در مسائل سیاسی بیان كرد: حس وجود تبعیض در حكومت مركزی باعث می شود مرزنشینان ذهنیت معترضی نسبت به سیاست های حاكم و دولت های مركزی داشته باشند كه گاها در عمل نیز بروز می یابد.

حافظ نیا اظهار داشت: زمانی كه مرزنشین نسبت به تفاوت توسعه در حاشیه كشورها و بخش مركزی معترض باشد آغاز سیاسی شدن انسان مرزی است.

این استاد دانشگاه بیان داشت: شهرهای مرزی محور تلاقی برای تعاملات رسمی و غیررسمی، روابط خشونت آمیز یا صلح آمیز دو كشور است و در واقع این شهرها تلاقی گاه تعاملات دوجانبه كشورهای مجاور در همه بخش هاست كه به آنها ماهیت سیاسی می دهد.

وی با اشاره به ویژگی جغرافیایی مناطق مرزی گفت: فاصله زیاد مركز كشور با شهرهای مرزی باعث می شود كه امواج كنترل از مركز سیاسی كشور بر فضای جغرافیایی كه به مناطق مرزی می رسد كمرنگ تر شود لذا كنترل سیاسی شهرهای مرزی را دچار مشكل می كند.

وی اظهار داشت: بین فاصله جغرافیایی و كنترل سیاسی فضای كشور رابطه معكوسی وجود دارد و هرچه فاصله بیشتر شود، كنترل كمتر می شود و همین فاصله جغرافیایی به دشمن این فرصت را می دهد كه منطقه مرزی را از كنترل حكومت مركزی خارج یا این كنترل را تضعیف كند.

وی بیان كرد: شهرهای مرزی وضعیت دوگانه ای به لحاظ تجانس ساختاری با بخش مركزی كشورها دارند به این معنا كه سازه های انسانی مناطق مرزی با سازه های انسانی بخش مركزی تجانس دارد.

او ادامه داد: سازه های انسانی نامتجانس با بخش مركزی باعث می شود كه ساكنین شهرهای مرزی احساس كنند كه با دیگران فرق می كنند و ساكنین بخش مركزی نیز آنان را غیر از خود می دانند بنابراین یك پروسه غیریت انگاری شكل می گیرد.

وی اظهار داشت: بخش مركزی حاشیه را غیر و حاشیه بخش مركزی را غیر می داند و این غیریت پنداری سرچشمه شكل گیری پروسه های جداگزینی سرزمینی می شود و كشمكش بین حاشیه و مركز شكل پیدا می كند و توسعه می یابد و بعضا وضعیت بسیار نگران كننده و تراژدی ها انسانی بسیار وحشتناكی برای كشورها بوجود می آورد.

رییس انجمن ژئوپلتیك ایران تاكید كرد: مدیران سیاسی كشورها چه در مقیاس ملی یا منطقه ای باید مراقب باشند كه تصور غیریت انگاری و جدایی پنداری سازه های انسانی تقویت نشود و با تدابیر سیاسی - اجتماعی سعی كنند مانع شكل گیری چنین فرآیندی شوند در غیر این صورت امنیت ملی و تمامیت ارضی كشور به چالش كشیده می شود.

حافظ نیا گفت: مناطق مرزی وضعیت دوگانه ای دارند به این صورت كه یك گروه از ساكنین آنها با بخش مركزی متجانس و گروه دیگر غیر متجانس هستند كه باعث می شود روابط حكومت مركزی با این فضاها از یك الگوی خاص تبعیت كند.

وی افزود: الگوی رابطه ای حكومت مركزی با فضاهای متجانس مرزی مبتنی بر اصل اعتماد و با فضاهای نامتجانس مرزی مبتنی بر اصل عدم اعتماد است.

وی بیان كرد: فضای متجانس و نامتجانس مجاور هم در كنار مرز تحت تاثیر الگوی دوگانه مناسبات حكومت مركزی با مناطق مرزی دچار پروسه رقابت و ستیز می شوند و وضعیت داخلی كشور را بغرنج می كند.

رییس انجمن ژئوپلتیك ایران گفت: مناطق مرزی هم به دلیل اینكه در حوزه نفوذ بیگانگان قرار دارند و هم به این لحاظ كه كنترل آنها تحت تاثیر فاصله جغرافیایی كاهش پیدا می كند به یك منطقه رقابتی ژئوپلتیكی تبدیل می شوند.

وی افزود: در این شرایط دشمنان بازیگران بین المللی و منطقه ای از مناطق مرزی به عنوان ابزار چالش ژئوپلیتیكی استفاده می كنند تا بتوانند از این طریق حكومت مركزی را به چالش بكشند و دچار انحطاط كنند.

این استاد دانشگاه گفت: شهرهای مرزی ماهیت سیاسی دارند و برنامه ریزان آن براساس بعد سیاسی آنها برای توسعه اشان برنامه ریزی داشته باشند.

7315/2729/ 3404